W niniejszym blogowym wpisie postaram się pokrótce przedstawić sposób dobierania ziół do występujących zaburzeń.

Wieki temu leczenie polegało na obserwacji, nie było dostępu do laboratorium, żeby np. pod mikroskopem zobaczyć, co dana roślina może nam zaproponować. To samo dotyczyło obserwacji ludzkiego ciała – nie było możliwości zbadania, jak ciało będzie się zachowywać po podaniu danej mikstury. To trwało wieki, a zielarze/lekarze musieli opracować jakiś system, który będzie skuteczny, powtarzalny i ułatwi dobieranie roślin leczniczych do danych schorzeń. W różnych kulturach system doboru ziół wyglądał odmiennie, ale rozwiązania przyjęte w różnych rejonach świata posiadają bardzo dużo cech wspólnych. Dlatego uważam, że nie musimy wywarzać otwartych drzwi, tylko powinniśmy czerpać z zestawów mieszanek, które przeszły weryfikację przez pokolenia.

Postaram się w dużym skrócie pokazać, jak do tej kwestii podchodzili Chińczycy, jednocześnie przedstawiając to na naszych rodzimych ziołach.

W różnych kulturach system doboru ziół wyglądał odmiennie. Zioła możemy sklasyfikować na przykład w 4 kategoriach ze względu na:

1. Charakter termiczny zioła.

2. Smak.

3. Działanie.

4. Narządy, na które wpływa.

 

Temperatura przypisana do danego zioła ma związek z jego oddziaływaniem na ludzkie ciało. W skali termicznej zioła mogą być zimne (np. sasanka), chłodne (np. nagietek, berberys), neutralne (np. lukrecja, owies), ciepłe (np. rozmaryn, arcydzięgiel) lub gorące (np. papryka ostra, imbir). Duże znaczenie ma również to, jak przyjmujemy dane zioło, czy podlega ono obróbce termicznej -np. picie gorącego zioła na zimno – ochładza go, a picie na gorąco zimnego zioła – ociepla.

 

Ogólne zasady są następujące:

– zioła zimne i chłodne podaje się w syndromach gorąca, a zioła gorące w syndromach zimna. Zioła o charakterze termicznym zimnym i chłodnym spowalniają procesy energetyczne organizmu. Zioła te działają w głębi. Pojęcie ochładzania jest bardzo bliskie pojęciu usuwania toksyn z organizmu.

– zioła o charakterze ciepłym i gorącym przyspieszają procesy energetyczne, powodują rozpraszanie czynnika chorobotwórczego.

– zioła o charakterze neutralnym działają głównie na środek organizmu. Stosuje je się do leczenia schorzeń wywołanych w równym stopniu przez czynniki chorobotwórcze zimna, jak i gorąca.

 

Wyodrębniamy 4 główne kierunki działania ziół: w górę (np. rozmaryn, traganek, żeń-szeń), w dół (np. mniszek lekarski, prawoślaz), na zewnątrz (np. papryka ostra, imbir świeży) i do wewnątrz (np. malina, cytryniec chiński).

Przykładowo ból głowy jest to nadmiar energii idący do góry i wtedy myślimy o ziołach, które mają kierunek działania w dół. Z kolei przykładem nadmiaru energii w dół będzie np. ospałość. Jeżeli czujemy się wyczerpani, następują nadmierne poty, to zaburzeniem będzie kierunek energii na zewnątrz, i odwrotnie – brak pocenia się, to zaburzenie energii do wewnątrz. Wówczas pomyślimy o ziołach, które potrafią odwrócić ten kierunek, np. imbir.

Przy komponowaniu mieszanek ziołowych bardzo istotny jest również smak danego zioła, smak jaki odczuwamy w ustach. Wyróżniamy smak gorzki (np. bluszczyk kurdybanek), kwaśny (np. cytryniec chiński), słodki (np. lukrecja), ostry (np. stroiczka), aromatyczny (np. tymianek), słony (np. morskie glony) i mdły (np. znamiona kukurydzy).

Smak gorzki oczyszcza i drenuje, usuwa nadmiar wilgoci, ma charakter oczyszczający, a równocześnie wzmacniający i osłaniający. Po podaniu takiego zioła następuje ponowne udrożnienie kanałów energetycznych.

Smak kwaśny działa sciagajaco, nadaje trwałości, stabilności, utrzymuje na właściwym miejscu, kontroluje nadmierny ruch energii i stosowany np. do leczenia biegunek.

Smak słodki harmonizuje, łagodzi i wzmacnia, dostarcza aktywnej energii i płynów, dobrze przy komponowaniu mieszanki ziołowej dodać zioło o smaku słodkim, żeby całość zharmonizować.

Smak ostry zwiększa ruch przepływu energii Qi i krwi przez naczynia, rozprasza tę energię kierując ją na zewnątrz.

Smak aromatyczny ma wpływ odciążający, przeciwdziała ciężkiemu nastrojowi, rozluźnia, uspokaja.

Smak słony zbiera, wzmacnia i wytwarza płyny. Smak ten działa nawilżająco i rozmiękczająco.

Smak mdły często jest postrzegany jako podgrupa smaku słodkiego.

 

W medycynie chińskiej w wyniku obserwacji reakcji organizmu przypisano smaki do konkretnych obiegów czynnościowych, tzn:

–        smak ostry przyporządkowany jest obiegowi płuc (mamy na myśli cały obieg nie tylko narząd płuc),

–        smak słodki przyporządkowany jest obiegowi śledziony,

–        smak kwaśny przyporządkowany jest obiegowi wątroby,

–        smak gorzki przyporządkowany jest obiegowi serca,

–        smak słony przyporządkowany jest obiegowi nerek.

 

Zastosowanie ziół przedstawię na prostym przykładzie. Każdy z nas był chociaż raz przeziębiony. Jeśli w chorobie wspomagamy się ziołami, to do głowy najczęściej przychodzą nam wówczas takie zioła jak: tymianek, malina, czosnek, kwiat lipy, kwiat bzu czarnego, ziele oregano, imbir, pierwiosnek lekarski itp. Przeważnie bierzemy to, co mamy dostępne z tych ziół w domu lub kupujemy gotowe mieszanki. Natomiast choroba przeziębieniowa charakteryzuje się różnymi etapami. Żeby zbytnio mojego wywodu nie komplikować przedstawię zastosowanie ziół w odniesieniu do dwóch stanów przeziębienia: pierwszy – jest nam zimno mamy dreszcze i marzymy o tym, aby schować się pod kołdrą z ciepłą herbatką w ręku, drugi – mamy wysoką gorączkę, suchość jamy ustnej, ból gardła, zaczerwienienie oczu i skóry (na skórze mogą się pojawić ropnie itp.). I właśnie tutaj przydaje nam się wiedza na temat termiki i smaku ziół, ponieważ chodzi o to, aby skomponowana przez nas mieszanka działała w danym momencie na objaw, który występuje w związku z przeziębieniem.

 

 

W pierwszym przypadku (jest nam zimno i mamy dreszcze) przydatnymi ziołami będą:

• owoc kolendry siewnej (smak ostry, zioło ciepłe, kierunek działania do dołu, działa miedzy innymi  na obieg  płuc),
• ziele hyzopu lekarskiego (smak ostry i słodki, zioło ciepłe, działanie do dołu, obieg płuc),
• ziele oregano pospolitego (smak ostry, zioło ciepłe, obieg płuc),
• gałązka cynamonowca (smak ostry, słodki, zioło bardzo ciepłe, obieg płuc),
• kłącze świeżego imbiru (smak ostry, aromatyczny, zioło ciepłe, bieg płuc,)

Natomiast w drugim przypadku właściwe będą inne zioła. Przykładowo:

• kwiat wiązówki błotnej (smak ostry, gorzki, zioło o termice chłodnej, działa między innymi na obieg płuc),
• kwiat pierwiosnka lekarskiego (smak ostry, słodki, temperatura neutralna, obieg płuc),
• kwiat bzu czarnego (smak ostry, zioło chłodne, obieg płuc),
• kwiat lipy (smak ostry, słodki, termika chłodna, płuca),
• ziele mięty pieprzowej (smak ostry, zioło chłodne, płuca).

Tak dobierając zioła bardziej pomagamy organizmowi w walce z chorobą, natomiast jeżeli nasza choroba się rozwija i mamy zmienne objawy raz jest nam zimno, a raz gorąco, to możemy zioła wymieszać w proporcjach pół na pół.

 

A o to kilka przykładów kompozycji ziół:

Kombinacje o termice chłodnej:

–        grypa z bólem gardła – krwawnik, mięta pieprzowa oraz kwiat czarnego bzu (wszystko w równych proporcjach),

–        ostry katar – świetlik, kwiat czarnego bzu, pokrzywa, jeżówka korzeń, lukrecja,

–        uporczywy suchy kaszel – babka, bratek, gwiazdnica, czeremcha, tymianek, jeżówka, lukrecja.

Kombinacje o termice ciepłej:

–        mieszanka uodparniająca – tymianek, żywotnik, lukrecja,

–        grypa oraz zapalenie zatok – krwawnik, arcydzięgiel litwor korzeń, imbir świeży, czarny bez, świetlik łąkowy.

 

Mieszanka do płukania jamy gardłowej “neutralna” – kora olchy, kora czeremchy, ziele majeranku, kwiat nagietka, kwiat rumianku, ziele hyzopu, liść szałwii oraz korzeń lukrecji dla zharmonizowania mieszanki.

Oczywiście jest to tylko wycinek propozycji ziół na przeziębienie. Chciałbym Wam pokazać, że istnieją różne sposoby doboru ziół.

Bibliografia:

T. Błaszczyk: Leczę ziołami chińskimi

J. Ross: Clinical Materia Medica

H. Różański: http://rozanski.li/

 

Jeśli macie sugestie, co do tematów, które chcielibyście bym poruszył lub rozwinął jakieś zagadnienia, piszcie.